Borsada Bilanço Okurken Dikkat Edilmesi Gereken 6 Başlık

Bilanço, bir şirketin finansal durumunu anlamanın en etkili yollarından biridir. Ancak, bu belgeyi doğru okumak ve yorumlamak için temel kavramları bilmek oldukça önemlidir. Bu yazıda, bilançonun ana bileşenlerini, bu bileşenlerin işaret ettiği anlamları ve ideal değerleri nasıl değerlendirebileceğinizi 6 başlıkta detaylıca ele alacağız.

1. Borsada Bilanço Nedir?

Bilanço, bir işletmenin belirli bir tarih itibarıyla sahip olduğu varlıkları, bu varlıkları finanse eden yükümlülükleri ve öz kaynakları gösteren bir finansal tablodur. İki temel prensibe dayanır:

• Aktifler (Varlıklar) = Pasifler (Yükümlülükler) + Öz Kaynaklar

Bu denklik, bir şirketin tüm varlıklarının nasıl finanse edildiğini açıklar.

2. Bilanço Bileşenleri ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

a. Aktif Varlıklar

Aktif varlıklar, bir şirketin sahip olduğu ve kısa vadede nakde çevirebileceği kaynaklardır. İki gruba ayrılır:

1. Dönen Varlıklar: Bir yıl veya daha kısa sürede nakde dönüşmesi beklenen varlıklardır.
• Nakit ve Nakit Benzerleri: İdeal olarak, işletme giderlerini karşılayacak kadar nakit bulundurulmalıdır. Likidite oranının 1-2 arasında olması önerilir.
• Ticari Alacaklar: Şirketin müşterilerinden beklediği ödemelerdir. Ortalama tahsil süresi 30-90 gün arasında olmalıdır.
• Stoklar: Şirketin üretim veya satış amacıyla elinde bulundurduğu ürünlerdir. Stok devir hızının yüksek olması, işletme verimliliğini gösterir.

2. Duran Varlıklar: Daha uzun vadede nakde dönüşebilecek, üretim veya işletme faaliyetlerinde kullanılan varlıklardır.
• Maddi Varlıklar: Fabrikalar, makineler, araçlar gibi fiziksel varlıklardır.
• Maddi Olmayan Varlıklar: Marka değeri, patentler gibi soyut varlıkları içerir.

b. Pasifler (Yükümlülükler)

Pasifler, bir şirketin borçlarını ve finansman kaynaklarını ifade eder.

1. Kısa Vadeli Yükümlülükler: Bir yıl içinde ödenmesi gereken borçları kapsar.
• Ticari borçlar ve banka kredileri burada yer alır.
• Cari oran (Dönen Varlıklar/Kısa Vadeli Borçlar): 1,5-2 arasında olmalıdır.

2. Uzun Vadeli Yükümlülükler: Bir yıldan uzun sürede ödenmesi beklenen borçlardır. Bunlar genellikle büyük çaplı yatırımlar için alınan kredilerdir.
• Kaldıraç oranı (Toplam Borç/Toplam Aktifler): %50’nin altında olmalıdır.

c. Öz Kaynaklar

Öz kaynaklar, şirket sahiplerinin şirkete sağladığı finansal katkıları ve karların birikimlerini içerir.

• Sermaye: Şirketin başlangıçta sahip olduğu ve sahipleri tarafından sağlanan para veya varlık miktarıdır.
• Dağıtılmamış Karlar: Şirketin geçmiş yıllardan biriktirdiği ve tekrar işletmeye yatırdığı karlar.

3. Bilanço Analizinde Kritik Noktalar

a. Likidite Analizi

Likidite, bir şirketin kısa vadeli yükümlülüklerini karşılama kapasitesini ölçer.
• Cari Oran: Dönen varlıkların kısa vadeli yükümlülüklere bölünmesiyle hesaplanır. 1,5-2 arasında olması, işletmenin likit durumda olduğunu gösterir.
• Likidite Oranı: Dönen varlıklardan stokların çıkarılması ve kısa vadeli yükümlülüklere bölünmesiyle bulunur. 1 veya üzerinde olması idealdir.

b. Finansal Kaldıraç

Kaldıraç oranı, bir şirketin finansmanında ne kadar borç kullandığını ölçer. Yüksek kaldıraç, şirketin borçlanma riskini artırır.
• Borç/Öz Kaynak Oranı: Bu oran %50’nin altında olmalıdır.

c. Karlılık Oranları

Karlılık, şirketin gelirlerini ne kadar verimli yönettiğini gösterir.
• Brüt Kar Marjı: Satışlardan elde edilen karın, satışlara oranıdır. Sektöre göre değişiklik göstermekle birlikte, genelde %30-40 arasında olması istenir.
• Net Kar Marjı: Tüm giderlerin düşülmesinden sonra kalan net karın satışlara oranıdır. Sağlıklı bir şirket için %10-20 iyi bir net kar marjıdır.

Birçok yatırım firması bu oranların hesaplanmış değerlerini sitelerinde sunmaktadır. Bizim en çok kullandığımız ve tavsiye ettiğimiz İş Yatırım şirketinin analiz sayfasıdır.

4. İdeal Değerler ve Örnekler

5. Bilanço Okumada Yapılan Hatalar

1. Sadece Tek Bir Döneme Odaklanmak: Bir şirketin bilançosunu değerlendirirken yalnızca tek bir döneme bakmak yanıltıcı olabilir. Zaman içindeki değişimleri analiz etmek daha sağlıklıdır.
2. Oranları Görmezden Gelmek: Oran analizi yapılmadan bilanço değerlendirmesi eksik kalır.
3. Dış Faktörleri Dikkate Almamak: Ekonomik koşullar, sektörel değişiklikler ve piyasa trendleri, bilançodaki verilerin anlamını değiştirebilir.

6. Bilanço Okumayı Kolaylaştıran İpuçları

1. Sektör Kıyaslaması Yapın: Şirketin performansını değerlendirirken sektör ortalamalarıyla karşılaştırma yapın.
2. Zamanla Karşılaştırın: Şirketin geçmiş yıllardaki bilançolarını inceleyerek gelişim trendlerini analiz edin.
3. Dipnotları Okuyun: Bilançoların sonunda yer alan dipnotlar, önemli açıklamalar içerir ve verilerin doğru yorumlanmasını sağlar.

Sonuç

Bilanço, bir şirketin mali sağlığı hakkında en net ipuçlarını veren finansal tablolardan biridir. Ancak, bu tabloyu anlamak için temel kavramlara hakim olmak ve oran analizlerini doğru yapmak gerekir. Mali tablo okuma becerisi, hem yatırımcılar hem de işletme sahipleri için vazgeçilmez bir yetenektir.

Bu rehberde öğrendiklerinizi uygulayarak, sadece rakamlara değil, rakamların ardındaki hikayeye de odaklanabilirsiniz. Sağlam bir bilanço analizi, daha bilinçli kararlar almanıza ve risklerinizi daha iyi yönetmenize yardımcı olacaktır. Ayrıca bilanço analizi yaparken şirketin temettü verimini de takip etmenizi tavsiye ederiz. Temettü nedir? hakkında yazdığımız yazıyı okumayı unutmayın.